Posted in Հայոց լեզու 9

Գործնական աշխատանք

1․Տրված շարքից կազմիր հականիշների զույգեր. քանի՞ բառ հականիշ չունի։


նզովք, գոց, օրհնություն, բնավ, միշտ, անձուկ, ընդարձակ, ճապաղ, փոքրոգի, համր, փութկոտ, ստերջ, վտիտ, սեղմ, մարմնեղ, փակ, պարպել, դատարկել,  նվաղ, բեղմնավոր, ծանրաշարժ, դյուրին, խոսուն, խրթին։

2․Գրիր տրված բառերի բացատրությունը.
            միամորիկ    – մինուճար                ,                

քանքար- Ոսկե կամ արծաթե մետաղադրամ

քենակալ- բաջանաղ

մաքառել- Պայքարել

անտունի- Ժողովրդական երգի մի տեսակ

դրվատել- գովաբանել

մախաղ- Փոքրիկ տոպրակ


3․Համապատասխանեցրու դարձվածքները տրված բացատրություններին.
            գլուխը լցնել                                  չարաճճի

թևերը փռել                                   խիստ վախենալ

աստծու կրակ                               պաշտպանել

արյունը ջուր դառնալ                  դրդել մի արարքի

առաջին ջութակ                           գլխավոր դեմք  

գլուխը լցնել- անիմաստ բաներ անել

                             
թևերը փռել- տիրել      

                   
խիստ վախենալ-


աստծու կրակ-  չարաճճի                 

         
արյունը ջուր դառնալ- սահմռկել     

         
դրդել մի արարքի-


առաջին ջութակ-գլխավոր դեմք                          
  

4․Բառակազմական վերլուծության ենթարկիր տրված բառերը (օրինակ՝ միջնապատ-մեջ(արմատ)+ին(ածանց)+ա(հոդակապ)+պատ(արմատ)


թրաշուշան

դաշունահարված

պարագիծ

շքերթ

տնանկ

թրաշուշան-թուր (արմատ)+ա(հոդակապ)+շուշան(արմատ)

դաշունահարված-դաշույն(արմատ)+ա(հոդակապ)+հարված(արմատ)

պարագիծ-պար(ածանց)+ա(հոդակապ)+գիծ(արմատ)

շքերթ-շուք(արմատ)+երթ(արմատ)

տնանկ-տուն(արմատ)+անկ(ածանց)


5․Տրված բարդ բառերի առաջին բաղադրիչները փոխելով՝ ստացիր նոր բառեր

բարձրագագաթ –
քաղցրաձայն –
վսեմաշուք-
տիրակալ-
վճռաբեկ-
սառնաղբյուր-
վարկանիշ-
 դալկադեմ-
ցատկահարթակ-
հոռետես-

բարձրագագաթ -լեռնագագաթ
քաղցրաձայն -բաղաձայն
վսեմաշուք-անշուք
տիրակալ-տիրակալ
վճռաբեկ-սրտաբեկ
սառնաղբյուր-
վարկանիշ-թվանիշ
 դալկադեմ-թախադեմ
ցատկահարթակ-սարդահարթակ
հոռետես-բարետես

Posted in Պատմություն 9

Սևրի պայմանագիր

Սևրի պայմանագիրը կնքվել է Թուրքիայի սուլթանական կառավարության և Առաջին աշխարհամարտում (1914–18 թթ.) հաղթանակած դաշնակից պետությունների՝ Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի, Իտալիայի, Ճապոնիայի, Բելգիայի, Հունաստանի, Լեհաստանի, Պորտուգալիայի, Ռումինիայի, Հայաստանի, Չեխոսլովակիայի, Սերբերի, Խորվաթների և Սլովենների թագավորության, Հեջազի (արաբական թագավորություն) միջև: Հայաստանի առաջին հանրապետության կողմից պայմանագիրն ստորագրել է պատվիրակության ղեկավար Ավետիս Ահարոնյանը: Վերջինս և արևմտահայության ներկայացուցիչ, Ազգային պատվիրակության ղեկավար Պողոս Նուբարը գլխավոր դաշնակից պետությունների հետ կնքել են լրացուցիչ պայմանագիր՝ ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների, դիվանագիտական և առևտրական հարաբերությունների վերաբերյալ: Միջազգային իրավունքի տեսակետից` ՀՀ-ն, որպես պայմանագրի մասնակից, ճանաչել են պայմանագիրն ստորագրած մյուս բոլոր պետությունները: Սևրի պայմանագրի հիմքում դրվել են 1916 թ-ին Լոնդոնում ստորագրված Սայքս-Պիկոյի գաղտնի համաձայնագրի (նախատեսում էր Օսմանյան կայսրության ասիական տիրույթների բաժանումը Մեծ Բրիտանիայի և Ֆրանսիայի միջև) ու 1920 թ-ի Սան Ռեմոյի (Իտալիա) խորհրդաժողովի որոշումները: Պայմանագիրը բաղկացած է 13 մասից և 433 հոդվածից: Թուրքիան Հայաստանը ճանաչել է որպես «ազատ ու անկախ պետություն»: Թուրքիան և Հայաստանը համաձայնել են Էրզրումի, Տրապիզոնի, Վանի ու Բիթլիսի վիլայեթներում (նահանգներ) 2 պետությունների միջև սահմանազատումը թողնել ԱՄՆ-ի նախագահի որոշմանն ու ընդունել նրա որոշումը և Հայաստանին դեպի ծով ելք տալու ու հիշյալ սահմանագծին հարող օսմանյան բոլոր տարածքների ապառազմականացման վերաբերյալ բոլոր առաջարկները: Ադրբեջանի և Վրաստանի հետ Հայաստանի սահմանները որոշվելու էին այդ պետությունների հետ ուղղակի բանակցությունների միջոցով: Եթե այդ տերություններին չհաջողվեր համաձայնության գալ, ապա գլխավոր դաշնակիցները խնդիրը պետք է լուծեին հատուկ հանձնաժողովի օգնությամբ՝ տեղում: Սևրի պայմանագրով թույլատրվել է բնակչության կամավոր փոխանակում. 18-ից բարձր տարիք ունեցող անձիք կարող էին քաղաքացիություն ընտրել տարածաշրջանի մեկ այլ երկրում՝ իրենց ազգային կամ կրոնական պատկանելիությանը համապատասխան, որտեղ նրանք մեծամասնություն էին կազմում: Այդ մարդիկ պահպանում էին իրավունքն անշարժ գույքի նկատմամբ: Անօրինական էր հայտարարվում լքյալ գույքի մասին օսմանյան կառավարության 1915 թ-ի օրենքը: Թուրքիայում ազգային փոքրամասնությունների պաշտպանությունը, կյանքը, ազատությունն ու հավասարությունն օրենքի առաջ պետք է ապահովեր կառավարությունը: Պայմանագրի «Պատիժներ» մասում թուրքական կառավարությունը ճանաչել է դաշնակից պետությունների իրավունքը՝ ռազմական ատյանին հանձնելու պատերազմի օրենքներն ու կանոնները խախտած մարդկանց:Պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել, որ Վրաստանը, Ադրբեջանը, Հայաստանը և Պարսկաստանը Բաթումի նավահանգստով ազատ ելք ունենան դեպի Սև ծով: Դաշնակիցները բարյացակամորեն են վերաբերվել Կարսից Ճորոխի հովտով դեպի Բաթում «Հայկական միջանցքի» գաղափարին, սակայն պայմանագիրն ստորագրելու պահին Վրաստանը դրա փոխարեն հայերին առաջարկել է երկաթուղի կառուցել Վրաստանի տարածքով: Եվ քանի որ դեռևս հայտնի չէր Տրապիզոնի նավահանգստի՝ Հայաստանին պատկանելիության հարցը, հատուկ հոդվածով Հայաստանին երաշխավորել են տարանցման արտոնություններ ու այդ նավահանգստի մի մասի առհավետ վարձակալություն: