Month: September 2021

1  eins         elf      zwölf    
2  zwei
3  drei
4   vier
Fünf
Sechs
Zieben
Aeht
Neun
Zehn
Null

Einundzwanzig
Zweiundzwanzig
Dreiundzwanzig
Vierundzwanzig
Fünfundzwanzig
Sechsundzwanzig
Ziebundzwanzig
Achtundzwanzig
Neunundneunzig

այբուբենը

A – Ա

B – Բե

C – Ցե

D – Դե

E – է

F – էֆ

G – Գե

H – հա

I – Ի

J – Յոթ

K – Կա

L- էլ

M – էմ

N – էն

O – Օ

P – Պե

Q – Քու

R – էռ

S – էս

T – Տե

U – ու

V – ֆաու

W – վե

X – իքս

Y – էպսիլոն

Ä – է

Z – զեթ

Ö – էօ

Ü – էու

ß – Ս

1 . Որոնք են միկրոօրգանիզմները

Միկրոօրգանիզմը մանրադիտակային օրգանիզմ է, որը կարող է լինել միաբջիջ կամ բազմաբջիջ:

2. Որ օրգանիզմներն են մտնում միկրոօրգանիզմների մեջ

Վիտամիններ որոնք խաղում են ֆերմենտների կոֆակտորների դեր՝ կատալիզելով նյոթափոխանակային ռեակցիաները։ Բջիջ և անվանվում են միաբջիջ օրգանիզմներ:

3. Որոնք են էքստրեմոֆիլներ, բերել մեկ օրինակ նկարագրել այն։
   Էքստրեմոֆիլների մեծամասնությունը մանրէներ են, որոնք ծագում են բակտերիաների, արխեայի, պրոտիստների և սնկերի աշխարհից: Այնտեղ ծայրահեղ միջավայրերում են ապրում նաև ավելի մեծ օրգանիզմներ, ինչպիսիք են որդերը, գորտերը, միջատները, խեցգետնազգիները և մամուռները:

Արտեմիա Սալինա

Artemia salina (ծովային կապիկ) ծովախեցգետին է, որը կարող է ապրել աղի չափազանց բարձր կոնցենտրացիաներով պայմաններում: Այս ծայրահեղականներն ապրում են աղի լճերում, աղուտներում, ծովերում և ժայռոտ ափերում: Նրանք կարող են գոյատևել աղի գրեթե հագեցած կոնցենտրացիաներում: Նրանց սննդի հիմնական աղբյուրը կանաչ ջրիմուռներն են: Ինչպես բոլոր ծովախեցգետինները, այնպես էլ ծովային կապիկներն ունեն էկզոկմախք, ալեհավաքներ, բարդ աչքեր, մասնատված մարմիններ և գիլներ: Նրանց խռիկներն օգնում են նրանց գոյատևել աղի միջավայրում ՝ ներծծելով և արտազատելով իոնները և արտադրելով կենտրոնացված մեզի: Ջրային արջերի պես ՝ ծովային կապիկները սեռական և անսեռ բազմանում են պարթենոգենեզի միջոցով:

100   25%
100 x 25 / 100=2500 / 100 = 25

Թվի տոկոսը գտնելու համար թիվը բազմապատկում ենք տոկոս  արտահայտող թվին և բաժանում 100 ի

104  20%
104 × 20 / 100 = 2160 / 100= 216

75  300%
22500 / 100 = 225

30 × 20 / 100 = 600 /  100 =  6

1,2  50%
1,2 × 50 / 100 =  0,6

30   6%
30 × 6 /  100=  180 / 100=1,8

200    30%

200 × 30  100 =  6000/100=60

4,2  3%
4,2 × 3 /100 =12,6 /

Ապրանքի գինը 3500դր էր
30% զեղչվելուց հետո
Ինչքան դառավ ապրանքի գինը

3500 – 1050=2450

120 ի x % =40
120 × X ÷ 100 =40
1,2x = 40
40 /  1,2 = 10 / 0,3

150 ի որ % է հավասար 20
150 X % =20
150 × X /100=20
150X =2000
X =2000 / 150

(+1 )+ (-2) +(-4) +(+5)= 0
(-3) +(+1)+(-2)+(- 3)+(4)+(+3)=0

                                   «Ուսուցումը  փորձի  հիման  վրա»

Մասնակիցները. Ավագ  դպրոց-վարժարանի 10-11-րդ դաս.-ի  <<Քիմիա>> ընտրությամբ սովորողներ, որոնք նաև  «Սովորողը` սովորեցնող»   նախագծի  շրջանակներում կատարելու  են  խորհրդատվություն ստուգատեսի  այլ մասնակիցների

Ընթացքը. Սովորողները.

դասակարգելու  են  ցուցադրված  նյութերը`  պարզ(մեաղներ,  ոչմետաղներ),  բարդ՝ անօրգանական(օքսիդ, հիմք, թթու,աղ) և օրգանականբնութագրելու  են  ցուցադրված  նյութերի ֆիզիկական, քիմիական և ֆիզիոլոգիական  հատկությունները՝ օգտվելով տեղեկատվական  աղբյուրներիցգրելու  են  նյութերի  անունները, մոլեկուլային, էլեկտրոնային, կառուցվածքային բանաձևերը, նշելով՝ քիմիական  կապի  բնույթը, կառուցելու  են մոլեկուլների գնդիկաձողիկային մոդելներըդիտարկելու և  համեմատելու  են  տարբեր  ագրեգատային  վիճակում  գտնվող նյութերի այրման  ռեակցիաների  լուցկու(փայտի), մագնեզիումի(հրավառություն), էթիլսպիրտի, մոմի, ջրածնի(պայթյունով), բացատրելու  են  բոցի  կառուցվածքըկատարելու  են  լաբորատոր փորձեր և  դիտարկումներ  անօրգանական,  օրգանական  նյութերի  մասնակցությամբ  ընթացող  ռեակցիաների  ընթանալու  պայմանների  և  արտաքին  հատկանիշների վերաբերյալգրելու  են կատարած լաբորատոր փորձերի ռեակցիաների հավասարումները:

Տեղեկություններ  նախագծի վերաբերյալ. 

մտագրոհի  ռազմավարությամբ  ‹‹ստուգել››  յուրաքանչյուր  սովորողի պատրաստվածության  մակարդակը, մնացորդային  գիտելիքներըֆիզիկական  մարմին  և  նյութ; պարզ (մետաղներ  և  ոչմետաղներ)  և  բարդ անօրգանական  և  օրգանական նյութերի վերաբերյալ փորձեր  կատարելու  հմտություններըծանոթացնել լաբորատոր սարքավորումների և քիմիական ամանեղենի(տեսակները, անունները, լվանալը  և  չորացնելը) հետպահպանել անվտանգության  կանոնները ալկալիների, թթուների, թունավոր, այրվող(բռնկվող)  և  պայթյունավտանգ նյութերի հետ  աշխատելիս; բացատրել սպիրտայրոցի  կառուցվածքը, լիցքավորումը, ինչպես  վառել և հանգցնել, փորձանոթում  ջուրը տաքացնել, հանձնարարել նույնը  կատարեն մասնակիցներըբոլոր  կանոնները  պահպանելով;  հաջորդ  կարևոր  աշխատանքը  լաբորատոր  կալանի  հետ  վարվելու  ձևերն  են ճիշտ  օգտվել սեղմակների  պտուտակներից, սեղմել կամ  թուլացնել  թաթն  ու օղակը, որ  ապակեղենը  չկոտտրվի):

Արդյունքները.  Ստուգատեսի  մասնակիցը.

գիտի  նյութերի  ֆիզիկաքիմիական և ֆիզիոլոգիական հատկություններըգրում  է  նյութերի  մոլեկուլային, էլեկտրոնային, կառուցվածքային բանաձևերը, նշելով՝ քիմիական  կապի  բնույթը, կառուցում է  մոլեկուլների գնդիկաձողիկային մոդելներըտարբերում  է  ֆիզիկական  և  քիմիական  երևույթներըգիտի քիմիական  ռեակցիաների  տեսակները, հատկանիշները և գրում  է կատարած լաբորատոր փորձերի ռեակցիաների հավասարումներըպահպանում  է լաբորատորիայում  աշխատելիս  անվատանգության  կանոնները ուտիչ, այրվող, շուտ  բռնկվող, թունավոր  նյութերի  հետ  աշխատելիս, նաև  առօրյա  կյանքում  օգտագործվող  նյութերի  հետծանոթ  է  լաբորատոր սարքերին, սպիրտայրոցի կառուցվածքին  և ամանեղենին

Համար մեկ նյութը բնության մեջ- ջուր անօրգանական բարդ նյութ

Անհատական հետազոտական աշխատանք ջրի կիրառությունը
Առանց ջրի կյանք  չկա:
Ջուրը բարդ նյութ է որը կազմված է ջրածին և թթվածին քիմիական տարրի ատոմներից:

Թթվածին – O2 , պարզ նյութ է , անօրգանական

V ( O2 )-20%

կարևոր իրադարձություններ

Սարգիս անունով մի մարդ կար, որ Հայաստանի Կուլթիկ գյուղից Ամերիկա եկավ 1908-ին, երբ ընդամենը երեսուն տարեկան էր:

Հաղթանդամ գյուղացի էր՝ խիտ ու խուռներամ մազերով ու տպավորիչ բեղերով:

Նա ունեցել էր բազմաթիվ հայ, քուրդ, թուրք, արաբ, հրեա, հույն, բուլղարացի և այլ ազգերի ու ազգությունների բարեկամներ: 

Փոքր Ասիայում նա այդ մարդկանց հետ խոսել էր հայերեն, քրդերեն, թուրքերեն կամ արաբերեն:

Այս նոր երկիրը խառնափնթոր մի վայր էր, և չկար մեկը, որի հետ հնարավոր լիներ զրուցել: 

Մեկնեց Մասաչուսեթսի նահանգի Լին քաղաք, աշխատանքի անցավ կոշկի ֆաբրիկայում ու սկսեց կամաց-կամաց անգլերեն սովորել:

Կոշկի ֆաբրիկայում աշխատեց մեկ տարի, և նրա մենությունն օրըստօրե անտանելի դարձավ: 

Մի երեկո հարբեց ու երբ երերալով թափառում էր փողոցներով, հանդիպեց հայ քահանայի: ՈՒ միասին քայլեցին դեպի հոգևորականի տուն:

Գյուղացին պատմեց քահանային որ մենակ է և մարդ չկա կողքը որ զրուցի :

իսկ հետո քահանան ասաց (քեզ հարկ է ամուսնանալ, և գյուղացին համաձայնվեց:

Գյուղացին ասաց քահանային որ նրան մի սիրուն աղջիկ է պետք  որ կարողանա ճաշ եփել, խոսել հայերեն և առնվազն մեկ այլ լեզվով՝ քրդերեն, թուրքերեն կամ արաբերեն:

Քահանան գյուղացուն իր տուն տարավ և անկողին տրամադրեց:
Մեկ շաբաթ անց գյուղացին քահանայից նամակ ստացավ, որը կարդաց մի քանի անգամ:
Քահանան գրել էր, որ գյուղացու համար մի լավ աղջիկ էր գտել ու խնդրում էր իրեն այցելել: Գյուղացին ևս հիսուն անգամ կարդաց, թեպետ նամակը երկար չէր: Ապա հագավ իր լավագույն շորերն ու գնաց քահանայի տուն:

Գյուղացին և քահանան մեկ մղոն քայլելուց հետո հասան այն տանը, ուր ապրում էր աղջիկը:

Նվազագույնն ասելու համար հայտնենք, որ աղջիկը շատ տգեղ էր: Սրտաբեկ գյուղացին կանգնեց-մնաց, թեպետ իր կյանքում դժբախտ բաներ շատ էին պատահել՝ Կուլթիկի կորուստը, նաև բարեկամների կորուստը, կոշկի ֆաբրիկայի անպիտան աշխատանքը, համեղ կերակուրների կարոտը, գեղեցիկ երգի բաղձանքը: Եվ հիմա այս աղջիկը, որ, իհարկե, հայուհի էր և անտարակույս՝ ամենաազնիվ նկարագրի տեր ու թերևս կարող էր սքանչելի ճաշեր եփել ու միգուցե գեղեցկատես ձեռագործներ հյուսել, բայց այդուհանդերձ՝ ո՛չ, աղջիկն իրեն դուր չեկավ:

Աղջկա հայրն ու մայրը ներս եկան ծանոթանալու ու հարցրին իր անունը:

Աղջիկը հայկական սուրճ մատուցեց, որն անչափ անհամ էր: Ապա երգեց, որը շատ տգեղ հնչեց:

Աթոռին նստած գյուղացին տրտմորեն երազում էր հայրենիքի մասին: Հետո հանեց ոսկե ժամացույցն ու նայեց:
-Ներեցեք, ազգակիցներ,- ասաց,- շատ լավ ժամանակ անցկացրի, բայց պետք է գնամ: Աստված ձեզ պահապան: Բարի գիշեր:
Քահանան էլ հետը դուրս եկավ:

Քահանան հարցրեց թե ինչպես անցավ, իսկ գյուղացին պատասխանեց որ այդքան էլ հաճելի չէր նրան:

Գյուղացին ասաց որ աղջիկը լավն է լավ է սուրճ եփում ,լավ է երգում բայց ասաց որ նրանք չեն կարող նույն հարկի տակ ապրել:

-Կընտելանաս,- ասաց քահանան:
-Տեր հայր, չեմ ուզում ընտելանալ: Ներիր ինձ, ես շատ դժբախտ եմ,- պատասխանեց գյուղացին:
-Լոկ ժամանակի խնդիր է,-շարունակեց քահանան:- Կանցնի մեկ-երկու շաբաթ, մեկ-երկու ամիս, մեկ-երկու տարի, կունենաս մեկ-երկու զավակ և կտեսնես, որ ամուսնացած ես, զավակներ ունես, ու տարիները կանցնեն:
-Ներողություն, տեր հայր, երախտապարտ եմ ձեզ,- ասաց գյուղացին:- Օ՜, իր այդ փոքրիկ թերությունը: Ո՛չ, ոչ մեկ շաբաթ, ոչ երկու: Բարի գիշեր, տեր հայր:
-Գիշեր բարի, որդյակ,- պատասխանեց քահանան:

Կալիֆոռնիայից մի հայ եկավ, որին Սարգիս Խաչատուրյանը մի օր երեկոյան հանդիպեց սրճարանում: Միասին օղի խմեցին, ու մարդը Կալիֆոռնիայի մասին պատմեց:
-Ճիշտ ու ճիշտ Հայաստանի նման է՝ արև, խաղողի վազեր, մարգագետիններ, ձիթենիներ, թզենիներ, առուներ, կովեր:
-Կովե՞ր, ազգակից,- բղավեց գյուղացին:- Ասացիր կովե՞ր:
-Հարյուրներով,- պատասխանեց մարդը:
-Եվ աշխատանք, ի՞նչ աշխատանք,- հարցրեց գյուղացին:
-Ագարակի աշխատանք,- պատասխանեց մարդը:
-Արևի տա՞կ… Ես Կալիֆոռնիա կգնամ,- ասաց գյուղացին:
Եվ գնաց:

Կալիֆոռնիա հասավ օգոստոսին՝ ճիշտ խաղող հավաքելու ժամանակ: Այս գործն ավելի լավ էր, քան կոշկի ֆաբրիկայում աշխատելը: Բայց սա էլ իր վատ կողմերն ուներ:
Աշխատողները հնդիկներ, մեքսիկացիներ ու ճապոնացիներ էին՝ օտար ազգերի ներկայացուցիչներ: Ինքը զրուցել էր ուզում, այնինչ իրեն հասկացող չկար:

Մի կիրակի, երբ գյուղացին արճարանում էր, մի մարդ ներս մտավ: Անունը Արշակ Թոմբալյան էր, և ինքն էլ կուլթիկցի էր: Արշակ Թոմբալյանը հայրենիքից էր ճանաչում Սարգսին: Այնտեղ նրանք խոսել էին մեկմեկու հետ: Հանդիսավորությամբ միմյանց ձեռք սեղմեցին ու համարյա լաց եղան:

Կալիֆոռնիա հասնելուց մեկ տարի անց Սարգիս Խաչատուրյանն ամուսնացավ: Աղջիկը թեպետ ավելի նվազ պատվարժան ընտանիքից էր, քան Լինի աղջիկը, բայց ավելի թմբլիկ էր, ավելի թուխ և ավելի սիրուն: Հաջորդ տարի կինը նրան արու զավակ պարգևեց:
Սարգիսը չարքաշ աշխատեց ու երեք հարյուր դոլար կուտակեց: Այդ գումարը որպես կանխավճար տվեց տասը ակր այգու դիմաց: Եվ սեփական ագարակի տեր դարձավ: Արդեն ուներ երկու ձի, մի կով, տուն, լավ կին ու մի արու զավակ:
Ինչպես կասեր քահանան, մեկ զավակը դարձավ երկու, երկուսը՝ երեք, երեքը՝ չորս: Օրեր, ամիսներ, տարիներ անցան, և ինքը զավակներ ունեցավ: Ամեն բան լավ էր: Չէր

կարող ասել, թե լավ չէր, բայց չգիտեր էլ:

Հարստացավ: Իր տասը ակր այգին դարձրեց երեսուն, ապա քառասուն ու վերջում՝ հիսուն: Երբ փող էր վաստակում, նոր հողեր էր գնում, հերկում, տնկում, խնամում, ջրում ու հնձում:
Նոր տուն կառուցեց և էլեկտրականություն անցկացրեց: Գնեց մագնիտոֆոն և ավտոմեքենա: Կնոջն ու երեխաներին տանում էր քաղաք պաղպաղակ ուտելու, հյութ խմելու ու կինոթատրոն այցելելու:
Տարիներ անցան: Ավագ որդին քոլեջ ավարտեց: Եվ գյուղացին՝ դահլիճում նստած, տեսավ որդու վկայական ստանալն, ու աչքերն արցունքով լցվեցին: Դուստրն էլ քոլեջ ավարտեց, և գյուղացու աչքերը կրկին արցունքով լցվեցին:
Ամեն բան լավ էր: Գիտեր, որ այս ամենը հրաշալի էր:
Անդրանիկ զավակն ամուսնացավ Կալիֆոռնիայում ծնված հայ աղջկա հետ և իր համար մի փոքրիկ այգի գնեց: Հարսանիքին իսկական հայկական, թրքական ու քրդական երգ-երաժշտություն նվագեցին: Այդ ամենը սքանչելի էր:
Երկրորդ որդին ոչ միայն քոլեջ, այլև Բերքլիի համալսարանն ավարտեց: Սա փառահեղ բան էր:

Ամեն ինչ հրաշալի էր: Կյանքի և աշխարհի մեջ շատ փոփոխությունների ականատես եղավ՝ հեռախոս, ավտոմեքենաներ, փոշեկուլներ, հովահարիչներ, լվացքի մեքենաներ և էլեկտրական սառնարաններ, որդիների ու դուստրերի անգլերեն խոսելը, գրելը և շատ բաներ յուրացնելը: Մե՜ծ դար էր, սքանչելի ժամանակներ էին:

Երբեմն հեղինակավոր հայեր՝ մտավորական մարդիկ, այցելում էին նրան և սուրճ խմելիս խոսքի մեջ հարցնում.
-Է՜հ, ազգակից, Ամերիկան հավանու՞մ եք:
Գյուղացին նայում էր ծանոթի դեմքին, աչքերի մեջ ու պատասխանում.
-Ի՞նչ ասեմ, գնա-արի և անծանոթ մարդկանց հետ արկղեր շուռ տուր: