Category: հայոց պատմություն 8

(Մեր նախնիները)

Իմ մորական կողմի նախապապերը նախատատերը։ Մորս մորական կողմի պապիկը եղել է Սոլակ գյուղի գյուղապետը ,իսկ տատիկը նույն գյուղի դպրոցի ֆիզիկայի ուսուցչուհին։ Նրանք ունեցել են հինգ երեխա ,որոնցից մեծը իմ մորական կողմի տատիկն է ։Մորական տատիկս սովորել է տնտեսագիտության մասնագիտությամբ և պապիկիս հետ ամուսնանալուց հետո Աբովյան քաղաքում աշխատել է հաշվիչ գործարանում որպես տնտեսագետ ։ Մորս հորական կողմի պապիկը աշխատել է Աբովյան քաղաքի հաշվիչ գործարանում էներգետիկայի բաժնի ղեկավար ,իսկ տատիկը եղել է տնային տնտեսուհի ։ Նրանք ունեցել են երեխեք երեխա ,որոնցից մեկը իմ պապիկն է ։Պապիկս սովորել է Պոլիտեխնիկի ինստիտուտի էլեկտրաէներգիայի բաժանում և հետագայում աշխատել է իր մասնագիտությամբ իմ մորական կողմի տատիկն ու պապիկը ունեցել երեք երեխա իմ մայրիկն է ,ունեմ նաև մեկ քեռի և մեկ մորաքույր ։Մայրս աշխատում է ագրարային համալսարան ում որպես միջինի ծրագրի հիմնագրող։Հորս մորական կողմի պապիկը և տատիկը ապրել են Երևանում ,եղել է ինժեներ ,մասնակցել է մետրոի հ-ում մի շարք թունելների կառուցմանը գործունեության ղեկավար ։Մորս կողմից տատին աշխատել է Խնկո Ապոր գրադարանում ։Հորս հորական կողմի տատիկը աշխատել է լամպերի գործարանում ,իսկ պապիկը շինարարական մեզ արմատներով Վանից են։Նրանք ունեցել էին երեք երեխա որոնցից մեկը իմ պապիկն է։Հորս տատիկս ավարտել է Պոլիտեխնիկի ինժիներությունը։ Ուզում եմ ավելացնել որ իմ երկու նախապապիկները մասնակցել են երկրորդ համաշխահային պատերազմին։

Ուսանել է Թեոդորոս Քռթենավորի մոտ (Այրարատի Արագածոտն գավառում), այնուհետև՝ Սյունյաց դպրոցում։ Եպիսկոպոս ձեռնադրվելուց հետո կարգվել է մի տեղեկությամբ՝ Արագածոտն գավառի, իսկ որոշ ուսումնասիրողների կարծիքով՝ Գուգարաց նահանգի թեմերից մեկի առաջնորդ։ Կաթողիկոս ընտրվելուց հետո՝ 719 թվականին, մեկնում է Արաբական խալիֆայության մայրաքաղաք՝ Դամասկոս, Օմար ամիրապետից խնդրում է թեթևացնել Հայ եկեղեցու հարկային լուծը, բռնի կրոնափոխ չանել հայրին և առաքելադավաններին, դադարեցնել հալածանքները։ Ամիրապետը ընդառաջում է Հովհաննես Օձնեցու խնդրանքներին, իսկ կաթողիկոսն իր հերթին երաշխավորում է արաբական լծի նկատմամբ հայերի հնազանդությունը։ Կաթողիկոսին նաև հաջողվում է հասնել արաբական տիրապետության դեմ VIII դ. սկզբում ապստամբած հայ նախարարների համաներմանը։ Արտագաղթած հայ նախարարներին թույլ տրվեց վերադառնալ հայրենիք և վերատիրանալ իրենց վիճակներին։ Հովհաննես Օձնեցին կարողանում է ապահովել նաև արաբական իշխանությունների աջակցությունը քաղկեդոնականության, պավլիկյանների դեմ Հայ եկեղեցու պայքարում։

Մոմիկը ծնվել է Սյունիք նահանգի, Վայոց ձոր գավառի Ուլգյուր գյուղում^[3][4]։ Ապրել ու գործել է XIII-XIV դարերում, Հայաստանում (Սյունյաց աշխարհում)։ Ապրել է Երիցակ վարպետի հետ, որին նա իր պապն էր համարում՝ սակայն նրա պապը չէր։ Երիցակի հետ նա փախել է Անիից և ապրել մի գյուղում շատ աղքատ։

Ենթադրվում է, որ նա իր գործունեությունը սկսել է Կիլիկիայում՝ 1283 թվականին Կեռան թագուհու պատվերով մի Ավետարան է ծաղկում, որի շնորհիվ հայտնի է դառնում։ Եղել է Օրբելյան տան նկարիչ-ճարտարապետը։ Մի անգամ պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանը Նորավանք է հրավիրում քառասուն քարգործների՝ ամենաարագը մի մատնաչափ խաչ քանդակելու, ուր հաղթում է տասնվեցամյա Մոմիկը, որի արդյունքում Ստեփանոս Օրբելյանն ասում է, «Եթե քարը նրա կամքին ենթարկվում է մոմիկի պես, ապա եկեք նրան և առաջին մրցանակը տանք և Մոմիկ մականունը»:

Իր որոշ աշխատանքների տակ նա դրել է «Մոմիկ վարպետ» ստորագրությունը, որով էլ հայտնի է եղել։

Մահացել է 1333 թվականին Վայոց ձորի Ամաղու գյուղի մոտ գտնվող Նորավանքում։

այկական Մշակույթը 5-9-րդ դարերում

1.Պատմել Մեսրոպ Մաշտոցի , նրա աշակերտների գործունեության մասին /գտնել հայ գրողներից ովքեր ստեղծագործություններ ունեն նվիրված Մեսրոպ Մաշտոցին/

ՄԵՍՐՈՊ ՄԱՇՏՈՑ

Сообщение:#6   Meriko » 30 апр 2008, 23:29Զանապական ըզհոգեւոր ըզգանձըն
Յապականացու կենցաղըս ծախեցի,
Այլ առ քեզ միայն պաղատիմ,
Բարերար փրկի’չ,
Խնայեա’ ի մեղուցեալ ծառայս:

Ըզցանգ հոգւոյ իմոյ քակտեցի
Եւ եղէ անբարունակ որթ,
Այլ առ քեզ միայն պաղատիմ,
Բարերար փրկի’չ,
Խնայեա’ ի մեղուցեալ ծառայս:

Ոստաքանց եղէ ես որպէս զարմաւենի
Պըտղակորոյս` որպէս ձիթենի,
Այլ առ անյիշաչար եւ անոխակալ փըրկի’չ,
Խնայեա’ ի մեղուցեալ ծառայս:

2.Համեմատել դպրոցների դերը , կարևորությունը 5-րդ դարում և արդի շրջանում :

այն ժամանակվա դպրոցները դժվար էր սովորել ։ Օրենքները շատ խիստ և պահանջված էին։

Իսկ արդի շրջանում այդ սովորույթները անցել են։

3.Համեմատել 5-9-րդ դարերում հայտ պատմիչների թողած ժառանգության բովանդակությունը:

4.Համեմատել Անանիա Շիրակացու և Հովհան Գ Օձնեցու կյանքը, գործերը:

Պավլիկյան շարժում, պավլիկյան ուսմունքի վրա հիմնված միջնադարյան աղանդավորական շարժում։ Նկատելի դեր է խաղացել Մեծ Հայքի հոգևոր−կրոնական կյանքում։ Ծնունդ է առել Հայաստանում և ապա սփռվել Բյուզանդական կայսրության փոքրասիական շրջաններում։ Այն լուրջ սպառնալիք դարձավ կայսրության եկեղեցու միասնության համար, դրա համար էլ նրա դեմ ծավալվեց դաժան պայքար։

Աղանդավորական

350 թվականին Ոսխայի ճակատամարտում հայ–հռոմեական ուժերը հաղթել են պարսից Սասանյան արքա Շապուհ Բ Երկարակյացին (309-379) և հարկադրել գերությունից ազատել հայոց թագավոր Տիրանին։ Քանի որ Տիրանը կուրացվել էր, գահաժառանգ Արտաշեսը մահացել, իսկ մյուս որդին՝ Տրդատը, պատանդ էր Բյուզանդիոնում, ուստի Հռոմի և Պարսկաստանի համաձայնությամբ թագավորել է Արշակ Բ-ն։

Արշակը չի դարձել նրանց կամակատարը. վարել է ինքնուրույն քաղաքականություն, որից վրդովված, Վալենտինիանոս I կայսրը սպանել է նրա պատանդ եղբորը՝ Տրդատին և խոշոր ուժերով հարձակվել Մեծ Հայքի վրա։ Արշակը հաշտություն է խնդրել և ճանաչել Հռոմի գերիշխանությունը։ Կայսրն իր սպանված եղբոր հարսնացու Օլիմպիային կնության է տվել Արշակին՝ իբրև երաշխիք երկու երկրների փոխհավատարմություն։ Միաժամանակ նա պատանդությունից արձակել է Տրդատի Տիրիթ և Գնել որդիներին։

Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ երբ Արշակը գահ է բարձրացել, սկսել է վարել հավասարակշռման քաղաքականություն, ուստի տասը հոգուց բաղկացած պատգամավորություն է ուղարկել Հռոմեական կայսրություն, որոնք դաշինք են կնքել և Հայաստան բերել Արշակի հարսնացու Օլիմպիային։ Վերջինս Կոստանդիանոս Ա Մեծ կայսեր մահացած եղբոր Կոստասի նշանածն էր, պրետորյաների պրեֆեկտ Աբլաբիոսի աղջիկը։ Համարվում է, որ այս պատգամավորության մեջ եղել է նաև Ներսեսը, ով այդ ժամանակ արքունի սենեկապետն էր։ Վերջինս մինչ այդ զինվորական էր։ Արշակի գահակալության առաջին շրջանում Ներսեսը թագավորի մերձավոր գործակիցն էր ու խորհրդատուն։ Նա կաթողիկոս է ձեռնադրվել 353 թվականին, հետևաբար այս դեպքերը տեղի են ունեցել մինչ այդ։ Սա վկայում է այն մասին, որ Արշակը գահակալելուց անմիջապես հետո պատգամավորություն է ուղարկել Հռոմ։

արեգործությունը պետության, բարեգործական և այլ կազմակերպությունների (եկեղեցի, հիմնադրամներ, միություններ), ինչպես նաև անհատների անհատույց կամ զեղչով ցուցաբերվող օգնությունն է կարիքավոր մարդկանց ու հաստատություններին։ Հնագույն շրջանում ծնունդ առած այս երևույթը տարբեր ժամանակներում դրսևորվել է տարբեր եղանակներով և կոչվել մեկենասություն, գթասրտություն, հովանավորություն, աջակցություն և, ի վերջո, բարեգործություն։ Մեկենասությունն սկզբում պոեզիայի ու արվեստների հովանավորությունն էր և կոչվել է հռոմեական Օգոստոս Օկտավիանոս կայսեր մերձավոր, առաջին հայտնի բարեգործ Գայ Մեկենասի (մ. թ. ա. 74 կամ 64-8 թթ.) անունով։ Գթասրտությունը կամ ողորմածությունը հիմնականում անօգնական կարիքավորներին (հիվանդ, վիրավոր, ծեր, հաշմանդամ) ցուցաբերվող կարեկցանքն է. այն առավել բնորոշ է եկեղեցուն: Բարեգործության ձևերից են կարիքավորներին նյութական կամ դրամական միջոցներ հատկացնելը, նրանց համար անհատույց աշխատանք կատարելը, մասնագիտական հատուկ պատրաստվածություն պահանջող ծառայություններ մատուցելը, անհատների նվիրատվությունները, տարբեր նախագծերի և ծրագրերի ֆինանսավորումը, խոշոր միջոցառումների կազմակերպումը, կրթական, առողջապահական զանազան դրամաշնորհների սահմանումը և այլն։ Բարեգործության տեսակ է մարդասիրական և սոցիալական օգնությունը, երբ կարիքավորներին բաշխվում են մթերք, հագուստ, դեղորայք ու անհրաժեշտ այլ պարագաներ, իրականացվում երեխաներին, ծերերին, հաշմանդամներին և ռիսկային այլ խմբերի սատարող զանազան ծրագրեր։ Բարեգործական հիմնադրամի գործունեության ուղղությունն ու շրջանակները սահմանվում են կանոնադրությամբ, իսկ միջոցները հայթայթվում են հիմնականում 2 եղանակով. գտնվում է հովանավոր կամ մեկենաս (հովանավոր կարող են լինել պետությունը, զանազան ընկերություններ ու կազմակերպություններ, անհատ մարդիկ և այլն), կամ հիմնադրամն ինքն է հայթայթում այդ միջոցները։ Յուրաքանչյուր երկիր ունի բարեգործական գործունեությունը կարգավորող իր օրենքները։ Բարեգործություն

Ասորիներ (արամեերեն՝ ܐܬܘܪ̈ܝܐ ատուրայի, սուրայ), Էթնիկ խումբ Միջին Արևելքում^[25][26]։ Մայրենի լեզուն համարվում է ասորերենը։ Նրանց թիվը հասնում է հինգ միլիոնի։ Ասորիները դավանում են միայն Քրիստոնեություն։ Հնում բնակվում էին Հյուսիսային Իրաքում, Սիրիայում, հյուսիսարևտյան Իրանում։ Այժմ բնակվում են հիմնականում Իրաքում, Սիրիայում, Իրանում և ԱՄՆ-ում։ Նախկինում ԽՍՀՄ-ում ապրել են 24.000 ասորիներ, այդ թվում ՀԽՍՀ՝ 5544 (1970)։ 2011 թվականի հաշվարկներով ապրում են 2, 769 մարդ։ Խոսում են սեմական լեզվախմբի նոր ասորերեն լեզվով։ Իրենց ասորի համարողների մեծ մասը քրիստոնյաներ են (հիմնականում՝ նեստորականներ)։ 1830-ական թթ. 100 տուն Ասորիները Ուրմիա լճի արևմտյան ափից տեղափոխվեցին Արևելյան Հայաստան։ Նրանք բնակություն հաստատեցին Ներքին Կույլասար գյուղում (Հայաստանի Արարատի մարզ)։ Հետագայում Կույլասարի Ասորիների մի մասը վերաբնակվեց Դվին-Ասորի (Վերին Դվին) և Արզնի գյուղերում։ Ասորիներ ապրում են նաև Արմավիրի մարզ Նոր Արտագերս (նախկին՝ Մեծ Շահրիար) գյուղում։ Ասորիների վերջին արտագաղթը տեղի ունեցավ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին։ Նրանք հաստատվեցին Թիֆլիսում, Մոսկվայում, Պետրոգրադում և այլ քաղաքներում։ Երևանում և Թբիլիսիում կան ասորի մտավորականներ՝ գիտնականներ, ինժեներներ, բժիշկներ, ուսուցիչներ ևն։ Ասորիներ են խորհրդային գեներալներ Ա. Ն. Թամրազովը, Գ. Ի. Սարկիսովը, Սովետական Սիության հերոսներ Ս. Ա. Սարխոշևը, Լ. Շ. Դավիդովը։